JP “Vojvodinašume” je najveći korisnik šuma i šumskog zemljišta u AP Vojvodini i prema podacima koji se vode u centralnoj bazi podataka, preduzeće gazduje sa 129.951,60 ha šuma i šumskog zemljišta, gde su šume i šumske kulture zastupljene sa 101.715,19 ha. Ukupna količina drvne mase iznosi 23.596.210 m³, a tekući zapreminski prirast 715.118,1 m³. Dozvoljena godišnja sečiva zapremina (etat) prema osnovama gazdovanja šumama iznosi 698.677,2 m³. Pored toga, preduzeće pruža stručnu i savetodavnu podršku sopstvenicima šuma – fizičkim licima za koje se donosi program gazdovanja šumama, odnosno obavlja stručno-tehničke poslove u tim šumama. Šume sopstvenika pokrivaju površinu od 5.372,91 ha.
Za neposredno gazdovanje šumama i šumskim zemljištem zadužena su četiri šumska gazdinstva. Svako od šumskih gazdinstava nadležno je za gazdovanje šumama u državnoj svojini i obavljanje stručno-tehničkih poslova u šumama sopstvenika u okviru šumskog područja na kome se šume i šumsko zemljište nalaze.
Površine pod šumom kojima gazduje JP “Vojvodinašume” su u najvećoj meri neravnomerno raspoređene na teritoriji AP Vojvodine i uglavnom su koncentrisane u priobalju velikih ravničarskih reka Dunava, Save, Tise i Tamiša, kao i na područjima Deliblatske peščare, Subotičko-horgoške peščare i Vršačkih planina.
Karta rasprostranjenosti šuma na podrucju AP Vojvodine
Struktura površina prema načinu korišćenja
Struktura površina
| UKUPNA POVRŠINA | ŠUME I ŠUMSKO ZEMLJIŠTE | OSTALO ZEMLJIŠTE | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Svega | Šuma | Šumska kultura | Šumsko zemljište | Svega | Neplodno | Za ostale svrhe | |
| (ha) | (ha) | (ha) | (ha) | (ha) | (ha) | (ha) | (ha) |
| 129.951,89 | 106.549,95 | 64.023,30 | 37.691,89 | 4.834,75 | 23.401,94 | 10.289,86 | 13.112,08 |
Analizirajući podatke, može se uočiti relativno nisko učešće kategorije šumskog zemljišta. Ovo upućuje na činjenicu da je u prethodnom periodu pošumljen najveći deo neobraslih površina koje su bile pogodne za pošumljavanje. Preostale površine neobraslog zemljišta koje se mogu pošumiti predstavljaju uglavnom manje čistine u okviru postojećih šumskih kompleksa na kojima će podizanje novih površina biti sprovedeno istovremeno sa obnovom šumskih kompleksa u okviru kojih se nalaze. U neplodno zemljište svrstane su kategorije zemljišta poput bara i zabarenog zemljišta, proseka, puteva i slično, dok su kategorijom “za ostale svrhe” obuhvaćene površine rasadnika, livada, pašnjaka, peščarske vegetacije i drugih kategorija na kojima je podizanje šuma ograničeno iz različitih razloga.
Rasprostranjenost šuma i šumskog zemljišta po šumskim područjima
| Šumsko područje | Sremsko | Južnobačko | Severnobačko | Banatsko | Ukupno |
|---|---|---|---|---|---|
| Šumsko gazdinstvo | “Sremska Mitrovica” | “Novi Sad” | “Sombor” | “Banat” | |
| Sedište šumksog gazdinstva | Sremska Mitrovica | Novi Sad | Sombor | Pančevo | |
| Površina – državno (ha) | 42.342,65 | 12.469,04 | 24.501,94 | 50.638,26 | 129.951,89 |
| Površina – sopstvenici (ha) | 3.028,21 | 327,33 | 187,88 | 1.829,96 | 5.372,88 |
Stanje šuma po nameni
Namenskе celinе čine šume iste funkcionalne pripadnosti, koje se utvrđuju u skladu sa prioritetnim funkcijama gazdovanja šumama ili mogu da budu unapred utvrđene kao zakonska ili podzakonska obaveza.
Najveći deo površina pripada osnovnoj nameni “Proizvodnja tehničkog drveta”, koja zauzima 40,4% ukupne površine. Ipak, visoko učešće osnovne namene “Specijalni rezervat prirode III stepena” koje iznosi 31,7% je primer koji ilustruje koliki značaj zaštita prirode ima u preduzeću. JP “Vojvodinašume” upravlja sa ukupno 70.686,59 ha zaštićenih područja ili 54,4% od ukupne površine kojom gazduje, od čega površina zaštićenih šuma i šumskog zemljišta zauzima 62.175,54 ha (stanje šuma 2022. godine) ili 47,84%, dok je u strogom režimu zaštite 4.132,56 ha (stanje šuma 2022. godine) ili 3,2% od ukupne površine. Prethodni podaci upućuju na usmerenost i posvećenost preduzeća zaštiti i očuvanju prirode, kao i biološkoj, geološkoj i predeonoj raznovrsnosti.
| Osnovna namena | P (ha) | P (%) | V | V (m3/ha) | V (%) | Iv | Iv (m3/ha) | Iv (%) | Iv / V (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (x1.000 m3) | (x1.000 m3) | ||||||||
| Proizvodnja tehničkog drveta | 41.09 | 40,4 | 11.917 | 290,02 | 50,5 | 349 | 8,50 | 48,8 | 2,9 |
| Proizvodno-zaštitna šuma | 4.14 | 4,1 | 603 | 145,74 | 2,6 | 17 | 4,22 | 2,4 | 2,9 |
| Proizvodni centar krupne divljači | 539 | 0,5 | 55 | 101,71 | 0,2 | 3 | 5,85 | 0,4 | 5,7 |
| Lovno-uzgojni centar krupne divljači | 6.92 | 6,8 | 1.909 | 275,90 | 8,1 | 53 | 7,59 | 7,3 | 2,8 |
| Semenska sastojina | 615 | 0,6 | 309 | 502,07 | 1,3 | 4 | 6,60 | 0,6 | 1,3 |
| Šume sa posebnom namenom za potrebe odbrane zemlje | 1.138 | 1,1 | 351 | 308,01 | 1,5 | 9 | 8,31 | 1,3 | 2,7 |
| Park prirode – | 147 | 0,1 | 22 | 152,67 | 0,1 | 1 | 6,78 | 0,1 | 4,4 |
| II stepen zaštite | |||||||||
| Park prirode – | 437 | 0,4 | 108 | 247,57 | 0,5 | 6 | 14,27 | 0,9 | 5,8 |
| III stepen zaštite | |||||||||
| Specijalni rezervat prirode I stepena | 1.534 | 1,5 | 332 | 216,61 | 1,4 | 8 | 5,49 | 1,2 | 2,5 |
| Specijalni rezervat prirode II stepena | 5.525 | 5,4 | 1.063 | 192,41 | 4,5 | 29 | 5,18 | 4,0 | 2,7 |
| Specijalni rezervat prirode III stepena | 32.255 | 31,7 | 5.632 | 174,60 | 23,9 | 207 | 6,41 | 28,9 | 3,7 |
| Nacionalni park – | 2 | 0,0 | 0 | 39,16 | 0,0 | 0 | 1.03 | 0,0 | 2,6 |
| III stepen zaštite | |||||||||
| Strogi rezervat prirode – I stepen zaštite | 226 | 0,2 | 144 | 637,07 | 0,6 | 2 | 7,54 | 0,2 | 1,2 |
| Zaštićeno stanište | 50 | 0,0 | 2 | 33,28 | 0,0 | 0 | 1,76 | 0,0 | 5,3 |
| Spomenik prirode | 211 | 0,2 | 52 | 247,10 | 0,2 | 1 | 2,82 | 0,1 | 1,1 |
| Naučno-istraživačka površina | 51 | 0,1 | 5 | 88,41 | 0,0 | 0 | 4,18 | 0,0 | 4,7 |
| Rekreativno-turistički centar | 50 | 0,0 | 10 | 205,06 | 0,0 | 0 | 7,95 | 0,1 | 3,9 |
| Predeo izuzetnih odlika – I stepen zaštite | 225 | 0,2 | 66 | 292,72 | 0,3 | 1 | 5,70 | 0,2 | 1,9 |
| Predeo izuzetnih odlika – II stepen zaštite | 2.43 | 2,4 | 486 | 200,18 | 2,1 | 12 | 4,75 | 1,6 | 2,4 |
| Predeo izuzetnih odlika – III stepen zaštite | 4.086 | 4,0 | 520 | 127,37 | 2,2 | 12 | 2,92 | 1,7 | 2,3 |
| Uzgajalište ptica močvarica | 1 | 0,0 | 0 | 139,00 | 0,0 | 0 | 2,75 | 0,0 | 2,0 |
| Prirodna retkost | 41 | 0,0 | 9 | 214,39 | 0,0 | 0 | 8,94 | 0,1 | 4,2 |
| UKUPNO | 101.715 | 100,0 | 23.596 | 231,98 | 100,00 | 715 | 7,03 | 100,00 | 3,0 |
Stanje šuma po poreklu i očuvanosti
Kad je reč o stanju šuma po poreklu, u odnosu na ukupnu površinu kojom gazduje JP “Vojvodinašume”, sastojine visokog porekla zauzimaju 73,5%, dok izdanačke sastojine pokrivaju 26,4% površine. Sastojine mešovite po poreklu zauzimaju manje od 0,1% ukupne površine.
U šumskom fondu dominiraju očuvane sastojine, kojih posmatrano po površini ima 69,2%. Razređenih sastojina ima 24,0%, dok devastiranih sastojina ima svega 6,9%.
| Poreklo sastojine | P (ha) | P (%) | V | V | V (%) | Iv | Iv (m3/ha) | Iv (%) | Iv / V (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (x1.000 m3) | (m3/ha) | (x1.000 m3) | |||||||
| Veštački podignuta sastojina mekih lišćara | 28.036 | 27,6 | 5.129 | 182,9 | 21,7 | 314 | 11,20 | 43,9 | 6,1 |
| Visoka prirodna sastojina tvrdih lišćara | 18.892 | 18,6 | 1.421 | 75,2 | 6,0 | 53 | 2,80 | 7,4 | 3,7 |
| Izdanačka prirodna sastojina tvrdih lišćara | 18.768 | 18,5 | 5.454 | 290,6 | 23,1 | 103 | 5,50 | 14,4 | 1,9 |
| Veštački podignuta sastojina tvrdih lišćara | 18.509 | 18,2 | 7.953 | 429,7 | 33,7 | 138 | 7,50 | 19,4 | 1,7 |
| Veštački podignuta sastojina četinara | 5.87 | 5,8 | 1.092 | 186,1 | 4,6 | 43 | 7,30 | 6,0 | 3,9 |
| Izdanačka prirodna sastojina lišćara | 5.712 | 5,6 | 1.086 | 190,1 | 4,6 | 29 | 5,00 | 4,0 | 2,6 |
| Visoka prirodna sastojina mekih lišćara | 2.174 | 2,1 | 589 | 271,1 | 2,5 | 13 | 6,20 | 1,9 | 2,3 |
| Izdanačka prirodna sastojina mekih lišćara | 2.136 | 2,1 | 340 | 159,1 | 1,4 | 10 | 4,80 | 1,4 | 3,0 |
| Visoka prirodna sastojina lišćara | 1.369 | 1,3 | 494 | 361,2 | 2,1 | 11 | 7,80 | 1,5 | 2,2 |
| Veštački nastala sastojina kotličenjem | 122 | 0,1 | 34 | 279,3 | 0,1 | 1 | 8,10 | 0,1 | 2,9 |
| Visoka prirodna sastojina četinara | 82 | 0,1 | 0 | 0,0 | 0 | 0,0 | |||
| Mešovita sastojina po poreklu | 37 | 0,0 | 2 | 56,9 | 0,0 | 0 | 3,20 | 0,0 | 5,6 |
| Visoka prirodna sastojina četinara i lišćara | 5 | 0,0 | 1 | 225,4 | 0,0 | 0 | 5,80 | 0,0 | 2,6 |
| Visoka prirodna sastojina tvrdih lišćara | 2 | 0,0 | 0 | 0,0 | 0 | 0,0 | |||
| Šikara | 1 | 0,0 | 0 | 80,6 | 0,0 | 0 | 3,50 | 0,0 | 4,3 |
| UKUPNO | 101.715 | 100,0 | 23.596 | 181,6 | 100,0 | 715 | 7,03 | 100,0 | 3,0 |
| Očuvanost sastojine | P (ha) | P (%) | V | V | V (%) | Iv | Iv | Iv (%) | Iv / V (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (x1.000 m3) | (m3/ha) | (x1.000 m3) | (m3/ha) | ||||||
| Očuvana sastojina | 70.369 | 69,2 | 17.581 | 249,8 | 74,5 | 557 | 7,90 | 77,9 | 3,2 |
| Razređena sastojina | 24.364 | 24,0 | 5.405 | 221,8 | 22,9 | 141 | 5,80 | 19,8 | 2,6 |
| Devastirana sastojina | 6.982 | 6,9 | 610 | 87,4 | 2,6 | 17 | 2,40 | 2,3 | 2,8 |
| UKUPNO | 101.715 | 100,0 | 23.596 | 181,6 | 100,0 | 715 | 7,03 | 100,0 | 3,0 |
Stanje šuma po mešovitosti
Prema važećem kriterijumu za utvrđivanje mešovitosti sastojina, u mešovite sastojine spadaju one kod kojih je učešće druge ili drugih vrsta u zapremini veće od 10%. U skladu sa navedenim kriterijumom u ukupnoj površini preovlađuju čiste sastojine sa 56,7% u odnosu na 43,7% mešovitih. Slično stanje je i sa zapreminskim prirastom, gde dominiraju čiste sastojine sa 57,6% učešća, a u slučaju zaliha dubeće drvne zapremine preovlađuje učešće zapremine mešovitih sastojina sa 54,2% u odnosu na 45,8% učešća čistih sastojina.
Mešovite sastojine su biološki i ekološki stabilniji oblik, a ujedno ostvaruju i veću ukupnu zalihu drvne zapremine. Sa gazdinskog stanovišta mnogo su poželjnije mešovite sastojine, imajući u vidu njihovu značajno veću otpornost u odnosu na razne negativne uticaje. Mešovite sastojine su poželjnije i sa aspekta zaštite i očuvanja biodiverziteta. Iz navedenih razloga, opredeljenje je da i u narednom periodu mešovite sastojine budu favorizovane u smislu povećanja njihovog učešća u ukupnom šumskom fondu preduzeća.
| Mešovitost | P (ha) | P (%) | V | V | V (%) | Iv | Iv | Iv (%) | Iv / V (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (x1.000 m3) | (m3/ha) | (x1.000 m3) | (m3/ha) | ||||||
| Mešovita sastojina | 54.672 | 54,0 | 15.691 | 287 | 66,5 | 353 | 6,50 | 49,4 | 2,3 |
| Čista sastojina | 46.996 | 46,0 | 7.905 | 168,2 | 33,5 | 362 | 7,70 | 50,6 | 4,6 |
| Šikare i šibljaci | 47 | 0 | 0 | ||||||
| UKUPNO | 101.715 | 100,0 | 23.596 | 181,6 | 100,0 | 715 | 7.03 | 100,0 | 3,0 |
Stanje šuma po vrstama drveća
Sastojinskim inventurama šuma utvrđeno je prisustvo preko 60 različitih vrsta šumskog drveća. U šumskom fondu dominira hrast lužnjak, koji u ukupnoj zapremini učestvuje sa 32,7%, a u zapreminskom prirastu sa 17,3%, zatim idu klonske topole sa 19,1% učešća u zapremini i 40,7% u zapreminskom prirastu, poljski jasen sa 13,7% u zapremini i 9,5% učešća u zapreminskom prirastu, grab sa 4,9% u zapremini i 2,8% u zapreminskom prirastu, bela vrba sa 3,8% u zapremini i 3,6% u zapreminskom prirastu i bagrem sa 3,7% učešća u zapremini i 5,7% učešća u zapreminskom prirastu. Četinarske vrste, koje učestvuju sa 4,4% u zapremini i 5,7% u zapreminskom prirastu su neuporedivo manje zastupljene u šumskom fondu.
| Vrsta drveća | V | V (%) | Iv | Iv (%) | Iv / V (%) |
|---|---|---|---|---|---|
| (x 1.000 m3) | (x 1.000 m3) | ||||
| Hrast lužnjak | 7.708 | 32,7 | 124 | 17,3 | 1,6 |
| Klonske topole | 4.5 | 19,1 | 291 | 40,7 | 6,5 |
| Poljski jasen | 3.244 | 13,7 | 68 | 9,5 | 2,1 |
| Grab | 1.157 | 4,9 | 20 | 2,8 | 1,7 |
| Bela vrba | 898 | 3,8 | 26 | 3,6 | 2,9 |
| Bagrem | 872 | 3,7 | 41 | 5,7 | 4,7 |
| Cer | 939 | 4,0 | 15 | 2,1 | 1,6 |
| Američki jasen | 346 | 1,5 | 10 | 1,4 | 2,9 |
| Ostali meki lišćari | 1.444 | 6,1 | 38 | 5,3 | 2,6 |
| Ostali tvrdi lišćari | 1.458 | 6,2 | 41 | 5,7 | 2,8 |
| Četinari | 1.029 | 4,4 | 41 | 5,7 | 4,0 |
| UKUPNO | 23.596 | 100,0 | 715 | 100,0 | 3,0 |
